Türkiye’de Doğrudan Yabancı Yatırımların Güncel Yasal Çerçevesi (2025)

Türkiye’nin yatırım ortamı, uluslararası standartlara uyumlu, liberal ve yatırımcı dostu bir yasal altyapı üzerine kurulmuştur. Bu çerçevenin temelini 4875 sayılı Doğrudan Yabancı Yatırımlar (DYY) Kanunu oluşturmaktadır.

Doğrudan Yabancı Yatırımlar (DYY) Kanunu

Bu kanun, Türkiye’deki yatırım ortamını modernize ederek aşağıdaki temel hedefleri benimsemiştir:

• Yatırımları Teşvik Etmek: Yabancı sermayenin ülkeye girişini özendirmek.
• Yatırımcı Haklarını Korumak: Yabancı yatırımcılara yerli yatırımcılarla eşit muamele (milli muamele) ilkesiyle yasal güvence sağlamak.
• Uluslararası Standartlara Uyum: Yatırımcı ve yatırım tanımlarını evrensel standartlarla uyumlu hale getirmek.
• Bürokrasiyi Azaltmak: Onay mekanizmaları yerine bildirime dayalı bir sistem getirerek süreci hızlandırmak ve basitleştirmek.
• Yatırım Hacmini Artırmak: Politikaları ve prosedürleri kolaylaştırarak ülkeye giren DYY miktarını yükseltmek.

Kanun, yatırım serbestisi, kâr transferi özgürlüğü, kamulaştırmaya karşı güvence ve uyuşmazlık çözümü için ulusal mahkemelerin yanı sıra uluslararası tahkim yollarına başvurma hakkı gibi temel ilkeleri güvence altına almaktadır. Ayrıca, yabancı personel istihdamı ve irtibat bürolarının kurulması gibi konuları da düzenlemektedir.

---

İkili ve Çok Taraflı Anlaşmalar

Türkiye, yatırımcılara ek güvenceler sunmak ve ticari ilişkilerini güçlendirmek amacıyla geniş bir anlaşma ağına sahiptir.

1. Yatırımların Karşılıklı Teşviki ve Korunması Anlaşmaları (YKTK)

Bu anlaşmalar, taraf ülkeler arasında ekonomik işbirliğini geliştirmek ve yatırımcılar için öngörülebilir, istikrarlı bir yatırım ortamı yaratmak amacıyla imzalanır. Anlaşmalar, olası uyuşmazlıkların çözümü için uluslararası tahkim gibi mekanizmaları içerir. Güncel olarak Türkiye’nin 84 ülke ile yürürlükte olan YKTK anlaşması bulunmaktadır. Bu ağ, ABD ve Almanya’dan Çin ve Katar’a kadar geniş bir coğrafyayı kapsamaktadır.

2. Çifte Vergilendirmeyi Önleme Anlaşmaları (ÇVÖA)

Yatırımcıların aynı gelir üzerinden hem kendi ülkelerinde hem de Türkiye’de vergi ödemesini engellemek amacıyla imzalanır. Bir ülkede ödenen verginin, diğer ülkede ödenecek vergiden mahsup edilmesine olanak tanır. Türkiye’nin 89 ülke ile yürürlükte olan ÇVÖA anlaşması mevcuttur ve bu ağı genişletme çalışmaları devam etmektedir.

3. Sosyal Güvenlik Anlaşmaları

Bu anlaşmalar, bir ülkede çalışan vatandaşların ve ailelerinin diğer ülkedeki sosyal güvenlik haklarının (emeklilik, sağlık sigortası vb.) korunmasını sağlar. Bu sayede yatırımcı firmaların personel görevlendirmeleri kolaylaşır. Türkiye’nin güncel olarak 35 ülke ile Sosyal Güvenlik Anlaşması bulunmaktadır.

4. Gümrük Birliği ve Serbest Ticaret Anlaşmaları (STA)

• Gümrük Birliği: Türkiye’nin 1996’dan beri Avrupa Birliği (AB) ile devam eden Gümrük Birliği, sanayi ürünleri ve işlenmiş tarım ürünleri ticaretinde gümrük vergilerinin kaldırılmasını sağlamaktadır. Bu ortaklık, Türkiye’yi AB’nin tedarik zincirlerinin ayrılmaz bir parçası yapmaktadır.
• Serbest Ticaret Anlaşmaları (STA): Türkiye, ticaret ağını genişletmek amacıyla aktif bir STA politikası izlemektedir. Güncel olarak Birleşik Krallık, EFTA ülkeleri (İsviçre, Norveç, İzlanda, Lihtenştayn), Güney Kore, Malezya, Singapur ve Birleşik Arap Emirlikleri gibi önemli ortakların da dahil olduğu 20’den fazla ülke/ülke grubu ile yürürlükte olan STA’sı bulunmaktadır.

Ayrıca, Ukrayna, Japonya, Tayland ve Endonezya gibi ülkelerle STA müzakereleri ileri safhada olup, Körfez İşbirliği Konseyi ve MERCOSUR gibi bloklarla da görüşmeler sürdürülmektedir. Bu geniş anlaşma ağı, Türkiye’yi çok sayıda pazar için gümrüksüz erişim imkanı sunan stratejik bir üretim ve yönetim merkezi haline getirmektedir.